مرجان حمزوی؛ فعال فرهنگی و اجتماعی در استان فارس در یادداشتی نوشت: زیر بتن و آسفالت شهرها چیزی زندهتر از آنچه تصور میکنیم جریان دارد: خاک. خاک حافظه تاریخ، فرهنگ و هویت سرزمین است. هر دانه و هر ریشهای که از آن سر بر میآورد، داستان مردمانی را روایت میکند که نسلها بر این زمین زیستهاند و حیات خود را بر آن بنا کردهاند.
۵ دسامبر هر سال بهعنوان «روز جهانی خاک» نام گرفته است. ایده اختصاص یک روز جهانی به خاک برای نخستین بار در سال ۲۰۰۲ توسط اتحادیه بینالمللی علوم خاک مطرح شد و سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد آن را پذیرفت. هدف این بود که اهمیت حیاتی خاک برای زندگی، تغذیه و محیط زیست در سطح جهانی روشن شود.
چرا ۵ دسامبر؟ این تاریخ بهعنوان یادآوری پایان سال کشاورزی در نیمکره شمالی انتخاب شده است، زمانی که نیاز به توجه به سلامت خاک برای سال آینده بیش از همیشه حس میشود.
خاک بیش از ۹۵ درصد غذای جهان را تأمین میکند و ۱۵ عنصر شیمیایی ضروری برای رشد گیاهان را در اختیار آنها قرار میدهد. با این حال، تقریبا یکسوم خاکهای قابل کشت جهان در معرض تخریب و فرسایش قرار دارند.
در ایران، فرسایش خاک یکی از بزرگترین چالشهای محیط زیستی است. نرخ فرسایش خاک در کشور چهار تا پنج برابر میانگین جهانی گزارش شده و هر سال میلیاردها تن خاک حاصلخیز از دست میرود. این فرسایش نه تنها تولید محصولات کشاورزی را تهدید میکند، بلکه امنیت غذایی، کیفیت آب، سلامت محیط زیست و پایداری زندگی شهری و روستایی را نیز تحت فشار قرار میدهد. خاک سالم، بستر رشد و توسعه پایدار جامعه است و وقتی از بین میرود، ریشه هویت و تاریخ ما نیز در خطر است.
روز جهانی خاک یادآور این است که خاک بیش از یک سطح زیر پای ماست؛ بنیاد زندگی، سلامت، تنوع زیستی و امنیت غذایی است. خاک سالم آب را ذخیره میکند، فرسایش را مهار میکند و عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان را فراهم میآورد. خاک آسیبدیده یعنی زمین تشنه، محصول فقیر و آیندهای نامطمئن.
علاوه بر این، پیشرفتهای علمی جدید امکان بررسی خاک را به شکل دقیقتر و بدون آسیب رساندن به زمین فراهم کردهاند. فناوریهایی مانند خاکشناسی لرزهای، امکان پایش کیفیت خاک بدون حفاری را فراهم میکنند و نشان میدهند که خاک امروز تنها یک منبع ساده نیست؛ بلکه یک سیستم زنده است که نیازمند مراقبت و توجه است. استفاده درست از این فناوریها میتواند تصمیمگیریهای محیطزیستی و شهری را بهبود دهد، خطر فرسایش و کاهش باروری خاک را کاهش دهد و منابع آب و تغذیه انسانی را به شکل پایدار مدیریت کند. به بیان ساده، این فناوریها به خاک و انسان فرصت میدهند تا با هم سالم بمانند و آیندهای پایدار برای زندگی شهری و روستایی رقم بزنند.
حفاظت از خاک، مسئولیت همه ماست؛ شهرنشین، سیاستگذار، فعال محیط زیست، هنرمند و کشاورز. هر فضای سبز حفظشده، هر درخت کاشته شده و هر اقدام برای جلوگیری از فرسایش خاک، بخشی از این حفاظت است. مراقبت از خاک یعنی مراقبت از هویت، تاریخ و آینده ما.
روز جهانی خاک یادآور میشود که زیر پای ما نه تنها پایه زندگی و غذا، بلکه ریشه هویت و آینده ماست. نجات خاک، نجات زندگی است و بیتوجهی به آن، آیندهای پرخطر را برای نسلهای بعدی رقم میزند.
انتهای پیام/
نظر شما